Lợi tức dân số đề cập đến những lợi thế trong phát triển kinh tế, xã hội và chính trị do sự gia tăng dân số mang lại trong một khoảng thời gian nhất định. Lợi tức dân số xảy ra khi một đất nước có lực lượng lao động đông đảo và khỏe mạnh, ít người phụ thuộc cần được chăm sóc. Trong giai đoạn lợi tức dân số, sự gia tăng dân số sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao năng suất và mức độ lực lượng lao động, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển chính trị xã hội. Tuy nhiên, lợi tức dân số cũng có thể có một số tác động tiêu cực, chẳng hạn như áp lực lên tài nguyên và môi trường, áp lực việc làm và các vấn đề khác.

Lợi tức dân số là gì?

Khái niệm lợi tức dân số (Demographic Dividend) xuất hiện lần đầu tiên vào những năm 1970, khi dân số của nhiều quốc gia trên thế giới bắt đầu tăng nhanh. Các nước này hy vọng sử dụng lợi tức dân số để thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện mức sống của người dân. Khái niệm lợi tức dân số dần dần được áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau như kinh tế, giáo dục, y tế, v.v..

Sự xuất hiện của lợi tức dân số thường liên quan đến quá trình chuyển đổi dân số. Chuyển đổi nhân khẩu học là quá trình chuyển đổi cơ cấu dân số của một quốc gia hoặc khu vực từ mức sinh cao và mức tử vong cao sang mức sinh thấp và mức tử vong thấp. Trong quá trình này, khi tỷ suất sinh giảm, tỷ lệ trẻ em trong dân số giảm dần, trong khi tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động tăng dần, hình thành cơ hội dân số. Nếu chúng ta có thể sử dụng hiệu quả nguồn lực lao động, nâng cao năng suất lao động, tăng tiết kiệm và đầu tư trong giai đoạn này, chúng ta có thể tạo ra lợi tức dân số.

Một số quốc gia hoặc khu vực đã được hưởng hoặc đang được hưởng lợi từ lợi tức nhân khẩu học. Ví dụ, Bốn con hổ châu Á (Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan và Hồng Kông) đã đạt được sự phát triển kinh tế nhanh chóng từ những năm 1960 đến những năm 1990. Một trong những yếu tố quan trọng là lợi tức dân số. Việt Nam hiện đang trong giai đoạn lợi tức dân số. Theo dự báo, tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động của Việt Nam sẽ đạt đỉnh vào năm 2027, mang lại nhiều cơ hội cho tăng trưởng kinh tế.

Vai trò của lợi tức dân số

Về mặt kinh tế, lợi tức dân số thường đề cập đến lợi ích kinh tế do sự gia tăng lực lượng lao động mang lại. Khi dân số tăng lên, quy mô lực lượng lao động cũng tăng lên, dẫn đến năng suất tăng lên. Trong giai đoạn này, các công ty có thể tận dụng sự gia tăng lực lượng lao động để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Ngoài ra, lợi tức nhân khẩu học cũng có thể mang lại sự mở rộng thị trường tiêu dùng và tăng tỷ suất lợi nhuận và doanh thu của doanh nghiệp.

Về mặt giáo dục, lợi tức nhân khẩu học có thể đạt được bằng cách cải thiện trình độ học vấn. Khi dân số tăng lên thì nguồn lực giáo dục cũng tăng theo. Chính phủ có thể sử dụng lợi tức dân số để cải thiện trình độ học vấn và đào tạo thêm nhiều tài năng để phát triển kinh tế trong tương lai. Ngoài ra, việc nâng cao trình độ học vấn cũng có thể thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội và nâng cao nền văn minh.

Về mặt y tế, lợi tức nhân khẩu học có thể đạt được bằng cách cải thiện các tiêu chuẩn sức khỏe. Khi dân số tăng lên, nguồn lực y tế cũng tăng theo. Chính phủ có thể sử dụng lợi tức dân số để cải thiện tiêu chuẩn y tế và tạo ra môi trường xã hội lành mạnh hơn cho sự phát triển kinh tế trong tương lai. Ngoài ra, việc cải thiện tiêu chuẩn sức khỏe cũng có thể nâng cao sức khỏe con người và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Tham khảo:

- Tác động của di cư đến nền kinh tế

- Chất lượng cuộc sống (Quality of life) là gì?

Lợi tức dân số cũng có một số tác động tiêu cực

Thứ nhất, tăng trưởng dân số dẫn đến áp lực lên tài nguyên và môi trường. Khi dân số tăng lên, nhu cầu về tài nguyên thiên nhiên cũng tăng lên, điều này có thể dẫn đến việc khai thác tài nguyên quá mức và suy thoái môi trường.

Thứ hai, áp lực việc làm cũng sẽ tăng lên cùng với sự gia tăng dân số. Nếu nền kinh tế không thể cung cấp đủ cơ hội việc làm cho lực lượng lao động mới được bổ sung, điều này sẽ dẫn đến áp lực việc làm gia tăng và thậm chí có thể gây ra bất ổn xã hội.

Tóm lại, lợi tức dân số là một cơ hội phát triển quan trọng có thể mang lại nhiều lợi thế cho phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, cần tránh những tác động tiêu cực của nó để đạt được sự phát triển bền vững. Trên thực tế, chính phủ đã và đang thực hiện các biện pháp hiệu quả để tận dụng lợi tức dân số nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội. Xem nhiều kiến thức hơn tại Vietcap Academy.

Powered by Froala Editor