Chứng khoán là gì? Kiến thức cơ bản về thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán đã và đang trở thành hình thức đầu tư phổ biến được đa số nhà đầu tư lựa chọn để kiếm lời. Theo thống kê ở Việt Nam, chiếm hơn 90% thị trường là những nhà đầu tư nhỏ lẻ, cá nhân. Tuy nhiên trong số những nhà đầu tư đó không phải ai cũng nắm được đầy đủ kiến thức, cho nên vẫn khá nhiều nhà đầu tư lâm vào tình cảnh đầu tư thua lỗ. Vì vậy kiến thức về chứng khoán là điều vô cùng quan trọng nó có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư của bạn. Cùng Vietcap tìm hiểu về những kiến thức đó nhé!

Chứng khoán là gì?

Chứng khoán được coi là một loại hàng hóa đặc biệt nó xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người đang sở hữu nó đối với tài sản hoặc một phần vốn góp của doanh nghiệp phát hành. Chứng khoán được thể hiện thông qua các hình thức như chứng chỉ, bút toán ghi sổ hay dữ liệu điện tử.

Phân loại Chứng khoán!

Chứng khoán hiện nay đang được chia làm 3 loại phổ biến nhất:

Chứng khoán Vốn

Chứng khoán vốn đây được coi là cổ phiếu phổ thông. Loại chứng khoán sẽ được công ty cổ phần phát hành để huy động vốn đồng thời nó cũng thể hiện quyền sở hữu một phần vốn góp, tài sản công ty của cổ đông nắm giữ

Nhà đầu tư sở hữu chứng khoán vốn sẽ được chi trả cổ tức trong điều kiện công ty hoạt động kinh doanh có lãi, ngoài ra nhà đầu tư cũng sẽ được hưởng lợi từ việc bán cổ phiếu do sự chênh lệch giá (mua thấp bán cao). Bên cạnh đó, nhà đầu tư nắm giữ chứng khoán vốn cụ thể ở đây là cổ phiếu thường cũng có quyền tham gia biểu quyết các hoạt động quan trọng của công ty.

Trong trường hợp công ty phát hành chứng khoán vốn phá sản hay giải thể thì cổ đông sẽ nhận lại được khoản tiền  dựa trên tỷ lệ cổ phần nắm giữ sau khi công ty đã thanh toán xong các khoản nợ. Chứng khoán vốn đa phần sẽ được phát hành dưới dạng cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường hay chứng chỉ Quỹ…

Chứng khoán Nợ

Chứng khoán nợ hay trái phiếu là loại chứng khoán dùng để xác nhận mối quan hệ giữa người cho vay và người đi vay. Khi bạn sở hữu trái phiếu của công ty, điều đó thể hiện bạn đang là chủ nợ và buộc công ty phải có trách nhiệm hoàn trả khi đến hạn. Trên chứng khoán nợ thể hiện rõ số tiền cho vay, lãi suất, kỳ hạn và cả thời gian đáo hạn…

Trong trường hợp không may công ty phá sản thì trái chủ sẽ được ưu tiên thanh toán trước sau đó mới chi trả cho chủ sở hữu các loại chứng khoán khác như cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường. Hiện nay chứng khoán nợ đang được phát hành dưới dạng trái phiếu (gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp), hay chứng chỉ tiền gửi (CD), và cả chứng khoán được thế chấp,…. Những loại chứng khoán này đang có số lượng giao dịch tương đối lớn trên thị trường chứng khoán.

Chứng khoán Phái sinh

Chứng khoán phái sinh hiểu đơn giản là một hợp đồng tài chính được thiết lập để xác nhận quyền và nghĩa vụ giữa các bên ở thời điểm hiện tại, về một giao dịch sẽ được thực hiện vào một thời điểm xác định trước trong tương lai.

Hiện nay,ở thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đang có 2 loại chứng khoán phái sinh:

• Hợp đồng tương lai chỉ số VN30
• Hợp đồng tương lai của Trái phiếu chính phủ

Trong đó, HĐTL chỉ số VN30 được giao dịch phổ biến, còn HĐTL Trái phiếu Chính phủ thì ít được giao dịch hơn, mà chủ yếu là các tổ chức tự thực hiện giao dịch với nhau.

Thông thường, chứng khoán phái sinh luôn tiềm ẩn mức rủi ro cao hơn rất nhiều so với chứng khoán cơ sở.

Mệnh giá chứng khoán

Mệnh giá của cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư sẽ niêm yết được quy định thống nhất của UBCK là 10.000 đồng đối với cổ phiếu và trái phiếu ở mức 100.000 đồng.

Thời gian giao dịch

Thời gian giao dịch từ 9h đến 11h30 là hết phiên sáng nghỉ trưa 1h30 phút, phiêu chiếu bắt đầu từ 13h và kết thúc lúc 15h. Các phiên giao dịch được diễn ra từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần trừ các ngày lễ, Tết, cùng một số ngày nghỉ khác theo quy định..

Giá tham chiếu được tính như nào?

Theo quy định giá tham chiếu của phiên sẽ là giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó.

Ví dụ, cổ phiếu VCI đóng cửa ngày thứ Sáu (18/11/2022) tại 19,400 đồng thì đây là giá tham chiếu ngày tiếp theo - thứ Hai (21/11/2022).

Dựa vào mức giá này sẽ là cơ sở tính được giá cao nhất (giá trần) và giá thấp nhất (giá sàn) trong phiên giao dịch đó. Vì VCI đang niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán TP HCM nên biên độ dao động giá tối đa là 7% trong phiên, từ đó suy ra giá trần ngày 21/11 là 20.750 đồng và giá sàn là 18.040 đồng.

Mất bao lâu để cổ phiếu về tài khoản.

Ngày giao dịch của bạn được khớp lệnh mua chứng khoán được tính là ngày T. Sau đó chứng khoán sẽ về tài khoản trước 12h00 ngày T+2 (tức sau đó 2 ngày giao dịch, không tính thứ 7, chủ nhật hay ngày nghỉ lễ). Như vậy, nếu bạn mua chứng khoán vào hai hôm trước thì vào phiên giao dịch chiều ngày T+2, là bạn có thể bán được chứng khoán mà mình đã mua trước đó.

Ví dụ: Vào ngày Thứ sáu, Bạn hàng mua 100 cổ phiếu VCI với giá khớp là 19.400 đồng/1 cổ phiếu. Như vậy, trước 12h00 ngày Thứ Ba cổ phiếu sẽ về tài khoản, Lúc này bạn có thể bán cổ phiếu ngay trong phiên chiều hôm đó.

Tham khảo: Cách mua cổ phiếu online cho người mới

Một số nguyên tắc mua bán trong phiên

Khi đặt lệnh mua hay bán trong phiên thì bạn phải tuân thủ những quy định sau:

Nhà đầu tư không được đặt các lệnh giao dịch vừa mua đồng thời lại bán trong cùng một loại chứng khoán ở cùng một đợt khớp lệnh định kỳ, trừ trường hợp là các lệnh đã được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch liên tục trước đó, nhưng chưa được khớp và vẫn còn hiệu lực, cụ thể:

• Không được đặt lệnh vừa mua và vừa bán trong phiên 1 hoặc phiên 3 (HSX)
• Trong phiên giao dịch liên tục (cả HSX và HNX) hay phiên 3 (HSX), nhà đầu tư chỉ được thực hiện mua (bán) cùng một loại chứng khoán trong trường hợp nếu lệnh bán (mua) của loại chứng khoán cùng loại trước đó đã được khớp toàn bộ hoặc là đã bị hủy toàn bộ phần còn lại của số dư lệnh đặt chưa khớp.
• Nhà đầu tư không được sử dụng nhiều tài khoản khác nhau của mình mở tại các công ty chứng khoán để thực hiện mua, bán cùng loại chứng khoán trong phiên giao dịch  đó(tránh tình trạng các tài khoản giao dịch khác nhau khớp lệnh với nhau nhưng do cùng một nhà đầu tư đứng tên sở hữu các tài khoản đó hoặc nhà đầu tư ủy quyền cho người khác thực hiện giao dịch nên dẫn đến cổ phiếu giao dịch không thực sự chuyển quyền sở hữu).

5 yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến giá cổ phiếu.

Khá nhiều nhà đầu tư khi chưa có kinh nghiệm đầu tư, kiến thức về chứng khoán thường cho rằng việc đầu tư trên thị trường này hầu hết phụ thuộc vào mức độ may rủi của mỗi người, không có cơ sở nào để đánh giá cho sự tăng giảm, diễn biến bất thường của cổ phiếu. Tuy nhiên, thực tế giá cổ phiếu lại thường xuyên chịu sự tác động của nhiều nhân tố khác nhau cả bên trong và bên ngoài thị trường.

- Sự phát triển của nền kinh tế: Giá cổ phiếu chịu tác động rất lớn từ nền kinh tế thế giới và đặc biệt là nền kinh tế trong nước. Giá cổ phiếu thường có xu hướng tỉ lệ thuận với sự phát triển của nền kinh tế, tức là giá cổ phiếu có xu hướng tăng khi nền kinh tế đang trong thời kỳ phát triển và giá giảm khi kinh tế rơi vào suy thoái.

- Tình hình chính trị: Tình hình chính trị cũng có tác động không nhỏ đến giá của cổ phiếu bởi khi xuất hiện những bất ổn về chính trị, sẽ gây hoang mang cho nhà đầu tư. Lúc này nhà đầu tư đổ xô đi rút tiền khỏi thị trường và gây nên sự sụt giảm giá nghiêm trọng trên toàn thị trường.

- Quy luật cung cầu trên thị trường: Bất kể thị trường nào cũng đều chịu sự chi phối bởi quy luật cung cầu. Thị trường chứng khoán cũng không phải ngoại lệ. Thông thường khi một cổ phiếu được nhiều người săn đón và mua vào trong khi lực bán ra yếu thì giá cổ phiếu đó sẽ có xu hướng đi lên và ngược lại.

- Báo cáo tài chính: Trong trường hợp nếu kết quả hoạt động kinh doanh thể hiện rằng công ty đang phát triển tốt với doanh thu đều đặn và tốc độ tăng trưởng cao, có tiềm năng tiếp tục tăng trong tương lai, thì giá cổ phiếu của công ty sẽ tăng lên nhanh chóng. Ngược lại, một công ty có tình hình kinh doanh không mấy khả quan, thì giá cổ phiếu sẽ có xu hướng giảm dần.

- Tâm lý nhà đầu tư: Đây được coi là yếu tố tác động lớn nhất đến giá của cổ phiếu. Thị trường chứng khoán là thị trường khá nhạy cảm, chỉ với một thông tin gây nhiễu xuất hiện thì ngay lập tức cũng có thể làm thị trường dao động dữ dội. Lúc này, nhà đầu tư cần có tâm lý vững vàng giữ được sự tỉnh táo tìm kiếm những cơ hội và đưa ra các quyết định đầu tư khi đã có những tính toán kỹ lưỡng

Biểu đồ tâm lý nhà đầu tư chứng khoán

Warren Buffett, George Soros và Carl Icahn

“Hãy tham lam khi người khác sợ hãi - Và biết sợ hãi khi người khác tham lam” Warren Buffett

Tại sao nên tôn trọng xu hướng thị trường?

Hy vọng qua bài viết trên, các nhà đầu tư đã có thêm những kiến thức về chứng khoán. Qua đó có thể dễ dàng đưa ra những quyết định đầu tư phù hợp đúng đắn trước mọi diễn biến của thị trường.Chúc các bạn thành công trên hành trình đầu tư của bản thân.

Powered by Froala Editor