Chuỗi giá trị ngành thủy sản

Tổng quát Chuỗi giá trị ngành Thủy sản

Chuỗi giá trị của ngành thủy sản Việt Nam được hình thành bởi các “mắt xích” trong chuỗi bao gồm: (1) người khai thác và nuôi trồng thủy sản, (2) đội ngũ những đại lý thu mua, (3) doanh nghiệp chế biến hoặc chế biến kiêm xuất khẩu và (4) doanh nghiệp chuyên hoạt động thương mại xuất khẩu, trong đó, mắt xích số 2 là các đại lý trung gian trong việc đưa thủy sản từ các hộ sản xuất đến với DN và thị trường, trong một số trường hợp, trung gian này còn có thể cung cấp các yếu tố đầu vào cho người nuôi (tín dụng, giống, thức ăn, hóa chất,...).

Đặc thù của chuỗi giá trị thủy sản là đối tượng sản xuất là sinh vật, do đó hoạt động của chuỗi phải tuân theo quy luật sinh học và quy luật tự nhiên, mang tính biến động và rủi ro ca; bản thân sản phẩm thủy sản cũng có những đặc trưng tiêu biểu như dễ hư hỏng và thay đổi chất lượng, phẩm cấp sản phẩm khi chuyển dịch trên chuỗi, nên mỗi sản phẩm khác nhau yêu cầu một chuỗi khác nhau; giá trị của chuỗi phụ thuộc nhiều vào yếu tố an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Việc tối ưu hóa giá trị gia tăng cho chuỗi giá trị do đó đòi hỏi phải hiểu và khắc phục được các yếu tố đặc thù của chuỗi nêu trên, đồng thời cần có sự liên kết chặt chẽ, đồng bộ giữa các “mắt xích” trong chuỗi. Trong xu hướng hội nhập sâu của nền kinh tế như hiện tại, việc xây dựng đồng bộ và phát triển chuỗi giá trị thủy sản là vô cùng cần thiết, giúp ngành thủy sản tái cơ cấu mô hình kinh doanh và phát triển bền vững, tăng cường lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Báo cáo triển vọng ngành thủy sản năm 2022 của VCSC đưa ra nhận định, định giá của ngành thủy sản được phản ánh bởi kỳ vọng khả quan về kết quả kinh doanh sắp tới của các nhà xuất khẩu thủy sản trong năm 2022. Tuy nhiên, mức định giá không cao, khiến ngành thủy sản vẫn còn nhiều hấp dẫn đối với nhà đầu tư. Trong khi đó, tỉ suất sinh lời ROE đang phục hồi sau sự sụt giảm nghiêm trọng năm 2021 trong bối cảnh dịch bệnh.

Xuất khẩu thủy sản năm 2022 đã có dấu hiệu phục hồi nhờ vào dịch bệnh được kiểm soát tốt ở các thị trường tiêu thụ, nhu cầu tiêu thụ được ổn định ở mức cao so với 2021. Bên cạnh đó, các chính sách "bình thường mới" thúc đẩy các nhà xuất khẩu ngày càng thích ứng với dịch bệnh và duy trì chuỗi cung ứng thủy sản. Thuế suất ưu đãi của các hiệp định EVFTA, UKVFTA và các thị trường tiềm năng trong hiệp định CPTPP như Mexico, Canada, Nhật Bản là những động lực then chốt tạo ra lợi thế cạnh tranh với các nước cung ứng khác. Những hạn chế về logistic được dự báo sẽ giảm dần trong nửa cuối năm 2022.

Theo VASEP, giá trung bình NK cá tra phile đông lạnh vào thị trường Mỹ 9 tháng đầu năm nay đạt 4,26 USD/kg, tăng 53% so với mức giá trung bình NK 2,77 USD/kg trong cùng kỳ năm 2021, cho thấy nhu cầu tiêu thụ của các thị trường lớn như EU, US được khôi phục, đặc biệt trong các dịp nghỉ lễ cuối năm sẽ còn tăng cao.

Doanh nghiệp hưởng lợi nhiều nhất từ xu hướng tích cực của ngành chính là các nhà xuất khẩu thủy sản lớn như VHC, NAV, MPC…

(Top doanh nghiệp sản xuất cá tra lớn nhất năm 2022 – Nguồn VASEP)

Sản lượng và giá trị xuất khẩu chung của cả ngành cá tra Việt Nam hiện đang tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2021. Trong 10 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu cá tra đã mang về hơn 2,2 tỷ USD, lọt vào tốp các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất của ngành nông nghiệp và dự kiến cả năm 2022 sẽ đạt hơn 2,5 tỷ USD, tăng 58% so với năm 2021. Các doanh nghiệp trong ngành đều có mức tăng trưởng trung bình từ 25% đến 90% về lượng và 40% đến 85% về trị giá xuất khẩu.

Đối với thị trường tôm, giá tôm nguyên liệu cỡ lớn trong tháng 11/2022 nhích nhẹ sau khi giảm vào cuối tháng trước, các nhà máy chế biến mua hàng chậm trong bối cảnh nguồn cung thấp. Giá trị xuất khẩu tôm trong tháng 11/2022 ước đạt 321 triệu USD. Lũy kế 11 tháng năm 2022, giá trị xuất khẩu tôm ước đạt 3.840 triệu USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2021.. Đây là tháng thứ ba, kể từ đầu năm nay, xuất khẩu tôm ghi nhận giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đó, tháng 6 và 7, xuất khẩu tôm giảm lần lượt 1% và 13%

( Xuất khẩu tôm của Việt Nam 2022 – Nguồn VASEP )

Theo Chiến lược phát triển thủy sản tầm nhìn từ 2030 đến năm 2045 mà Thủ tướng chính phủ đã ký phê duyệt:

Phấn đấu đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất thủy sản đạt 3,0 - 4,0%/năm.
Tổng sản lượng thủy sản sản xuất trong nước đạt 9,8 triệu tấn (trong đó sản lượng nuôi trồng thủy sản 7,0 triệu tấn, sản lượng khai thác thủy sản 2,8 triệu tấn).
Giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 14 - 16 tỷ USD.
Trở thành trung tâm chế biến thủy sản sâu, thuộc nhóm ba nước sản xuất và xuất khẩu thủy sản dẫn đầu thế giới; giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu các ngành kinh tế nông nghiệp và kinh tế biển.

Cơ hội và thách thức của ngành thủy sản Việt Nam

Chính phủ VN, ngành TS và DN TS ngày càng quan tâm đến an toàn thực phẩm, trách nhiệm môi trường – xã hội, các nhà máy chế biến đều áp dụng HACCP, ngày càng nhiều vùng nuôi, nhà máy chế biến đạt các chứng nhận bền vững như ASC, GLOBAL GAP, MSC,VietGAP…
Chính phủ, Bộ NN, TCTS và các cơ quan ban ngành ngày càng quan tâm phát triển ngành TS với mục tiêu và kế hoạch phát triển lớn. (QĐ số 1445/QD-TTg ngày 16/8/2013, phê duyệt KH tổng thể phát triển ngành TS đến 2020, tầm nhìn tới 2030 )
Có thể cung cấp khối lượng lớn thủy sản an toàn, chất lượng ổn định nhờ nguồn cung dồi dào với tiềm năng của 28 tỉnh ven biển, nguồn đất/nước NTTS và ngành chế biến phát triển với hơn 600 DN XK.
Tất cả DN chế biến, XK đều tư nhân, có thể chủ động đầu tư cho ngành thủy sản.
Công nghệ chế biến phát triển có thể tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng, có giá trị gia tăng cao.
Đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng các nước nhờ nguồn cung ổn định, và áp dụng các mô hình khép kín, liên kết chuỗi tốt trong các ngành hàng.
Có nguồn lao động tay nghề cao và ổn định.
Có nhiều hiệp định FTA với các nước và vùng lãnh thổ mang lại lợi thế về thuế XNK và cơ hội để nâng cao chất lượng sản phẩm. Đến nay, VN đã tham gia 16 FTA, với các nước tham gia chiếm 73% XK thủy sản VN, trong đó 13FTA đã ký (chiếm 71% XK)
Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ T8/2020 và hiệp định UKVFTA sẽ thúc đẩy XK sang EU và Anh.
Hoạt động xuất khẩu tôm của các doanh nghiệp Việt Nam gặp phải sự cạnh tranh mạnh mẽ từ tất cả các cường quốc nuôi tôm, bao gồm Ecuador, Indonesia và Ấn Độ. Các nước này đều đẩy mạnh sản lượng và giảm giá bán, qua đó gia tăng thị phần.

Ngoài ra còn rất nhiều yếu tố giúp thúc đẩy ngành thủy sản tăng trưởng mạnh. Điển hình, trong bối cảnh Nga – Ukraina tiếp tục leo thang, Việt Nam có thể khỏa lấp một phần thị phần của Nga ở các nước nhập khẩu cá thịt trắng như Mỹ, EU,… hay chính sách giúp VHC hưởng thuế 0% tại thị trường Mỹ.

Các mã cổ phiếu đầu ngành đáng quan tâm

CTCP Vĩnh Hoàn (VHC)

Thế mạnh của VHC là quy trình sản xuất và chế biến khép kín, xuất khẩu chính ngạch qua các thị trường Mỹ và Châu Âu, Trung Quốc. Trong đó thị trường Mỹ là chính. Ngoài ra còn các sản phẩm đi kèm ngoài cá phi lê như cá tẩm bột, mỡ cá, bột cá và thức ăn chăn nuôi.

Lợi nhuận VHC tăng nhờ nhu cầu cá tra tăng trưởng mạnh.

CTCP Vĩnh Hoàn (VHC) công bố KQKD quý 3/2022 với doanh thu đạt 3,3 nghìn tỷ đồng (+46%YoY) và LNST sau lợi ích CĐTS đạt 450 tỷ đồng (+76% YoY). KQKD 9 tháng đầu năm 2022 (9T/2022) cũng cho thấy đà tăng trưởng mạnh với doanh thu đạt 10,8 nghìn tỷ đồng (+69% YoY) và LNST sau lợi ích CĐTS đạt 1,8 nghìn tỷ đồng (+176% YoY).
Trong 9T 2022, doanh thu theo cơ sở tương đương của VHC (hoạt động kinh doanh cá tra cốt lõi, không tính Sa Giang, công ty con của VHC kể từ tháng 1/2021) tăng 76% YoY nhờ doanh số bán cá tra phi lê đông lạnh và các sản phẩm liên quan (như cá tẩm bột, mỡ cá, bột cá và thức ăn chăn nuôi) tăng 75% YoY.

CTCP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (MPC)

Thế mạnh là nuôi, chế biến và xuất khẩu tôm theo mô hình công nghệ cao với thị trường xuất khẩu tôm chính là thị trường EU. Trong thời gian qua thì giá tôm đã có sự giảm sút, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ giảm liên tục 2 con số từ tháng 6 đến nay. Thị trường dư cung, lại thêm lạm phát tăng kỷ lục trong vòng 40 năm qua, khủng hoảng nhiên liệu do chiến tranh Ukraine, người dân thắt chặt chi tiêu nên nhập khẩu tôm vào Mỹ từ hầu hết các nguồn cung đều giảm. Ngoài Mỹ, xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU trong tháng 10/2022 giảm 35% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu sang 4 thị trường chính trong khối (Đức, Hà Lan, Bỉ, Pháp) đồng loạt giảm ở mức 2 con số. Bất ổn về kinh tế, chính trị và xu hướng tăng giá hàng hóa, đặc biệt là giá năng lượng đã tác động tiêu cực tới nhu cầu NK từ thị trường EU trong những tháng gần đây. Tính tới tháng 10/2022, XK tôm sang EU đạt 618 triệu USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù đang giai đoạn cuối năm, nhưng xuất khẩu tôm trong 2 tháng tới khó giữ được tăng trưởng như những tháng trước vì nhu cầu trên thị trường ngày càng sụt giảm, nguồn nguyên liệu khó khăn và chi phí sản xuất thì vẫn cao, trong khi DN và người nuôi thì thiếu vốn để quay vòng đầu tư sản xuất – chế biến xuất khẩu. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến MPC trong giai đoạn này.

Tuy vậy, vẫn có những lợi thế khác có thể tận dụng như hưởng lợi từ Hiệp định EVFTA. EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 20,5% trong tổng giá trị XK tôm của Việt Nam. Theo EVFTA, thuế nhập khẩu hầu hết tôm nguyên liệu (tươi, đông lạnh, ướp lạnh) vào EU sẽ được giảm từ mức thuế cơ bản 12-20% xuống 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực, thuế nhập khẩu tôm chế biến sẽ về 0% sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực. MPC đang có kế hoạch đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường này nhằm hưởng lợi thuế và tăng chiếm lĩnh thị phần tại thị trường này. Ngoài ra, việc xây dựng vùng nuôi tôm 10.000ha ứng dụng công nghệ cao và nâng công suất chế biến của các nhà máy lên với tổng mức đầu tư khoảng 50.000 tỷ đồng nếu hoàn thành sẽ giúp làm tăng sản lượng thu được lên gấp 15 lần sau 6 năm. Trước đó, MPC đã thành công mô hình nuôi tôm công nghệ cao, từ đó đưa vào vận hành hiệu quả tại 2 vùng nuôi của mình là: Minh Phú Kiên Giang (600 ha) và Minh Phú Lộc An (300 ha). Đồng thời, công ty cũng hợp tác với CSIRO (Úc) để hiện đại hóa công nghệ nuôi tôm. Việc ứng dụng công nghệ và đầu tư quy mô lớn vào vùng nuôi sẽ giúp làm giảm chi phí sản xuất của MPC xuống và có tiềm lực để xuất khẩu mạnh ra thế giới.

CTCP Nam Việt (ANV)

Thế mạnh là chế biến thủy sản, chuyên chế biến xuất khẩu cá basa đông lạnh, cá tra.

Doanh thu quý 1/2022 của ANV tăng lên hơn 1.219 tỷ đồng, đạt hơn 72% doanh thu cùng kỳ năm 2021. Doanh thu từ bán thành phẩm đạt 1.069 tỷ đồng, tăng 57,5%, lãi ròng hơn 206 tỷ đồng, tăng hơn 3,2 lần cùng kỳ. Theo Báo cáo tài chính trong quý 1/2022, giá thủy sản xuất khẩu sang các thị trường tăng mạnh. Giá cá tra xuất khẩu sang các thị trường tăng 40 – 70% so với cùng kỳ. Trong tháng 3, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt hơn 1 tỷ USD, tăng gần 46% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu cá tra tăng 88% so với cùng kỳ năm trước, đạt khoảng 654 triệu USD, chiếm 26% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của cả nước. Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong tháng 3 và quý 1 tăng đột phá do nhu cầu của các thị trường và giá thủy sản sang các thị trường tăng mạnh.

Công ty Cổ phần Nam Việt đã công bố báo cáo thường niên năm 2021 và kế hoạch kinh doanh trong năm 2022. Doanh nghiệp đề ra mục tiêu về việc tiếp tục áp dụng công nghệ để lựa chọn giống cá tra chất lượng cao. Theo đó công ty đầu tư vào sản xuất Collagen và Gelatin. Đây là một dự án liên doanh giữa Navico với Amicogen, Hàn Quốc. Dự án có diện tích hơn 9.600 m2 với công suất 780 tấn một năm, dự kiến sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng dự kiến vào tháng 7/2022. Thêm vào đó, Công ty cũng đã lên kế hoạch xây dựng tòa nhà Nam Việt Tower gồm 20 tầng làm trụ sở mới, thành lập Công ty TNHH MTV Chế biến Thức ăn Thủy sản Nam Việt. Navico cũng dự kiến sử dụng phân cá để sản xuất phân bón hữu cơ với công suất 70.000 tấn/năm. Đồng thời, NAV cũng đầu tư vào điện năng lượng mặt trời 650 MW theo Quy hoạch điện VIII. Ngoài ra, Công ty sẽ xuất khẩu các sản phẩm tới Mỹ bắt đầu từ tháng 8/2022. Nam Việt cũng sẽ bắt đầu triển khai các dự án bất động sản trong năm nay. Navico đặt ra mục tiêu tổng doanh thu 4.900, tăng 40% lần năm 2021.

Xem thêm:

Kết Luận:

Việc đầu tư cổ phiếu ngành thủy sản nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ về ngành và vị thế của công ty định đầu tư trong chuỗi giá trị thủy sản để hiểu vị thế, mức độ phụ thuộc vào các yếu tố đầu vào, đầu ra của công ty, từ đó có thể tối đa hóa hiệu quả đầu tư cũng như giảm thiểu rủi ro khi tham gia vào một ngành đặc thù. Bài viết chia sẻ các giá trị cơ bản trong chuỗi ngành thủy sản cùng với phân tích sơ bộ một vài mã đầu ngành tiềm năng. Để hiểu sâu hơn về từng mã cổ phiếu thủy sản, nhà đầu tư nên tìm đọc các báo cáo phân tích ngành và doanh nghiệp chuyên sâu do đội ngũ Phân tích Vietcap thực hiện.

Mở tài khoán chứng khoán Vietcap ngay hôm nay để cùng tìm hiểu các phân tích cơ bản về doanh nghiệp của đội ngũ Research Vietcap hàng đầu trên thị trường chứng khoán Việt Nam.